18 DECEMBER 1931
1097
Het zal den leden bekend zijn, dat de huidige gemeente
bedrijven oorspronkelijk in particuliere handen zijn geweest,
althans de oudste daarvan, o.a. in Amsterdam en Rotterdam
in 1826. De bedrijven, die in lateren tijd zijn opgericht, zijn
veelal direct door de gemeente geëxploiteerd, zooals hier in
Breda het geval is. Maar in principe zijn zij op dezelfde
wijze geëxploiteerd als de particulier dat deed; het verbruik
werd betaald en er werd winst gemaakt. Het beheer ge
schiedde dus op commercieele wijze. Het zal bekend zijn, dat
er wel bezwaren gemaakt zijn om dergelijke monopolistische
bedrijven in handen van particulieren te laten en dezen gele
genheid te geven vrij aanzienlijke winsten te maken, doch de
bezwaren tegen de winsten vervielen, zoodra ze ten dienste
van de gemeenschap werden aangewend. Nu lijkt het Spr.
interessant eens na te gaan, hoe het met die winst steeds is
gesteld geweest hier in Breda.
De Gasfabriek is met de levering begonnen in October
1858. In 1859 bedroeg de winst per 1000 M.3 afgeleverd
gas 36,79; in 1860 53,70. Spr. zal den Raad niet vermoeien
met alle winstcijfers op te sommen; hij wil volstaan met de
mededeeling, dat de laatste jaren de winst heeft gedraaid
om de 20 gulden per 1000 M.3. Bij de laatstvastgestelde reke
ning was dit cijfer 20,57; tien jaren geleden 20,04 en
twintig jaren geleden 28,40. Men ziet hieruit, dat de winst
per 1000 M.3 afgeleverd gas in den loop der jaren sterk
is verminderd. Neemt men daarbij in aanmerking, dat de
gulden in 1859 veel grooter koopkracht had dan nu, dan
blijkt hieruit duidelijk, dat onmogelijk volgehouden kan wor
den, dat de winst zoo abnormaal hoog is opgevoerd geworden.
Spr. zou ten opzichte van het Electriciteitsbedrijf een zelfde
beschouwing kunnen geven, met het zelfde resultaat, als men
de eerste jaren wegens de bijzonder ongunstige omstandig
heden uitsluit. Hij kan echter volstaan met de mededeeling,
dat in 1925 per 1000 K.W.U. de winst bedroeg 53,30; in 1927
was dit cijfer ƒ65,90; in 1928 56,70 en in 1930 f 43,Ook
hier zien we dus een geleidelijke daling.
