70
12 FEBRUARI 1970
Wat vond men indertijd van een film als "Green Pastores"? Wat
vindt men van de foto's van World Press; die zijn geraffineerd, maar
soms ook sadistisch en obsceen. Maar, zo zal men mij tegenwerpen,
bij dergelijke voorbeelden valt de eerlijke intentie niet te betwijfelen,
dus; geen aantasting van de goede zeden of andermans levensbeschouwing
of confessie! Ik wil erop wijzen dat zo'n intentie uitermate moeilijk te
Eeilen valt. Is de Decamerone niet geschreven onder de druk van de
onderdduizend doden aan de pest in Florence in die paar maanden tos
sen maart en augustus 1348? Is de intentie van die schrijver niet een aan
klacht tegen de kerk van zijn tijd en werd die niet op veel plaatsen onder
schreven? Savonarola verbrandde het boek en de kerk zette het op de
index. Zouden Isherwoods figuren als Sally Bowles of mr. Norris -- een
heel beruchte man -- hier op de planken mogen staan, zij die zozeer
de depravatie van de Berlijnse metropool in de dertiger jaren uitbeelden?
Wij kunnen daar toch niet meer spreken van een pure intentie? De bedoeling
van de schrijver is juist door het choqueren ons de bestaande toestand onder
ogen te brengen. Nu ligt het niet in mijn bedoeling een uitgebreide ver
handeling over deze materie te geven, hoewel het wel belangwekkend is
om bijv. te vermelden dat Bracciolini niet slechts tot de pauselijke kan
selarij behoorde, maar dat zijn Facetiae -- eigenlijk te vertalen als
"geestigheden", maar dat is in dezen wel een understatement --
bijzonder in de smaak vielen aan het pauselijke hof; iedereen was daar
amused. Een Rabelais is nooit verboden om zijn schunnigheden, maar
uitsluitend om zijn ondermijning van het gezag van de kerkelijke hoog
waardigheidsbekleders. Allerlei beschrijvingen van sexuele aberraties --
als u wilt: perverse pornografie -- zijn te allen tijde gebracht en zonder
enig resultaat onderdrukt. Typisch is daarbij dat het altijd van en voor
mannen is. Alleen de Heptamerone is misschien een uitzondering,
maar de rest, zelfs "L'histoire d'O" van Pauline Réage, is vrijwel zeker
door mannen geschreven.
Wat mij bij vergelijking steeds meer opvalt is dat een "hard core"
detective, élke "hard core" detective en élke verfilming daarvan veel
cruer, veel perverser en veel sadistischer is dan welk zgn. pervers boek
of toneelstuk of film ook. Denkt u bijv. aan "Le repos du guerrier",
aan'Tm curious yellow" en voor mijn part aan Oswald Kolle's films,
volgens een Breukels S. G. P.-raadslid zedekwetsend, zedenverwilderend en
godsonterend. Waarom dat verschil? Bij de sexbeleving zit er altijd een
zekere psychische spanning achter, bij de detective zelden of nooit. Voor
de laatste geldt daardoor nöch de kwalificatie "art", nöch die van
"outrage".
Over de "Grand Guignol" wil ik niet praten, maar ik wil toch pogen
met één ander voorbeeld de betrekkelijkheid van opvattingen te verdui
delijken. Ik noem slechts een klein plaatsje in Limburg: Wahlwiller.
Daar werden op Goede Vrijdag 1949 - - u herinnert zich dat allemaal
heel goed --de (ik citeer de woordvoerder van het Heilig Officie:
"pathelogisch-monsterachtige figuren die de kerkelijke kunst vervalsen
en de tempel ontheiligen" verwijderd op hoog bevel van de bisschop
van Roermond, na een veroordeling te Rome. Let wel: dit geschiedde
20 jaar geleden. Velen, onder wie van Duinkerken, verdedigden de
Haas en zijn Kruiswegstatie, maar voor de autoriteiten bleef deze man,
