80
12 FEBRUARI 1970
over sadisme spreekt, onderstreep ik de woorden van mijn vrouw, die zegt:
zij durven allemaal well Ik kan dat uit persoonlijke ervaring bevestigen
en aantonen met lidtekens en al!
Er is vanavond al meerdere keren gesproken over sadisme. Ik ben het
wat dat betreft volledig eens met de heer van der Werff, een geschiedenis
leraar, die heeft opgemerkt dat De Sade het sadisme niet heeft uitgevonden.
In de loop van de hele geschiedenis, bij elk volk en in elke oorlog zijn
verschrikkelijke, sadistische methoden toegepast. Het staat buiten kijf dat
niemand het recht heeft een ander sadistisch te behandelen en te kwellen.
De Sade heeft naar mijn smaak op kundige wijze bewezen dat al die sadis
tische handelingen verband houden met de erotiek. De man mag dan in de
gevangenis hebben gezeten en in een krankzinnigengesticht zijn gestorven,
maar men zou zich kunnen afvragen of men hem niet op de een of andere
manier tot krankzinnigheid heeft gebracht. Dat ga je je nu eenmaal afvragen
als je zelf het een en ander hebt meegemaakt. Je denkt dan dieper over die
zaken na en denken is gelukkig altijd nog vrij in deze wereld.
Volgens een verslag in de plaatselijke pers zou ik ten aanzien van het
stuk van De Sade hebben gezegd: laat ze die rotzooi maar boven de Moerdijk
houden. Zó heb ik dat echter niet bedoeld! Ik heb alleen gezegd dat men,
wanneer men dat stuk wil zien, ook naar Amsterdam kan gaan. Ik zou
de stem van het volk --en nu bedoel ik echt niet het dagblad 'De Stem"
uit Breda -- wel eens wat duidelijker tot uitdrukking zien gebracht. Op
Bouvigne -- het bolwerk van de K. V. P. -- heb ik verschillende meningen
naar voren horen brengen. Ik moet aan die jongeman denken --wiens
naam ik niet ken, zoaat u mij niet kunt verdenken van enig contact met
hem -- die heel nuchter opmerkte: laat ze hun stem maar eens uitbrengen
in de gemeenteraad, dan kunnen wij zien wie vóór en wie tégen is en dan
is al dat langdurige gezwets overbodig. Met die opmerking kan ik het ten
dele wel eens zijn. Ik wil er nog aan toevoegen dat u, mijnheer de voor
zitter, zich had kunnen verstaan met elk lid van de raad persoonlijk; een
telefoon is wat dat betreft erg gemakkelijk. U kunt op een menselijke
manier informeren hoe men al zo over die dingen denkt. Het nemen van
een besluit door twee of drie personen is te enenmale te veroordelen
Bij de Bredase bevolking zult u daarmee geen enkele sympathie wekken.
Het kan een spontaan besluit geweest zijn van uw kant, maar het is niet
sympathiek. Veel sympathieker ware het geweest, wanneer u bij wijze
van spreken ex artikel 61 t/m 63 van de gemeentewet een commissie in
het leven had geroepen, zoals dat gebeurd is ten aanzien van die verkeers-
affaire bij de Teteringsedijk; u had dat kunnen doen door uit een telefoon
boek enkele namen te prikken. In dat geval was er een neutrale commissie
tot stand gekomen -- een "greep" uit het volk -- en dan had u de stem van
het volk kunnen horen, oftewel de vox populi, om het eens in het Latijn te
zeggen, zoals men dat hier zo graag doet. Zelf ben ik helemaal niet voor
godslasterlijke stukken; ik respecteer ieders geloof, of men nu Jood, Moham
medaan of Katholiek is. Met nadruk stel ik het Joodse geloof voorop, omdat
zojuist in de raad gezinspeeld is op de oorlog. Ik zie nl. niet in wat De Sade
nu precies met de nazistische tijd te maken heeft gehad. Sadisme is door alle
eeuwen heen toegepast en ik zie dan ook niet het verband tussen de ellende
van de laatste oorlog en dit stuk van De Sade. Er zijn mensen die aan drie
