26 FEBRUARI 1973
242
maar ook tussen de leden van de afdeling onderling. In verband daarmee
heb ik er behoefte aan tegenover de raad nog eens in het kort uiteen te
zetten wat nu precies de bedoeling is van het onderhavige voorstel. Daar
na zal ik trachten in te gaan op de reacties van de verschillende raadsle
den in eerste instantie.
Wat is opbouwwerk en wat is het doel ervan? Zoals in het raadsvoor
stel is uiteengezet, is het opbouwwerk naar onze mening een van de hulp
middelen die kunnen worden gehanteerd bij de samenlevingsopbouw en de
welzijnsbevordering. Waar gaat het nu om? De elkaar in een steeds snel
ler tempo opvolgende veranderingen in het maatschappelijk bestel en de
daarmee samenhangende voortdurende dreiging van nadelige gevolgen van
de economische en technologische vooruitgang, veroorzaken gevoelens van
onbehagen en onzekerheid, die wordt geïllustreerd door het verzet dat in
vele kringen bestaat tegen het functioneren van de huidige maatschappij.
Steeds meer groepen van mensen zien hun verwachtingen vaak niet geho
noreerd worden en ervaren dat de door de toenemende welvaart geboden
kansen in onvoldoende mate kunnen worden benut. Zij willen daarom
greep krijgen op de veranderingen en deze niet passief aanvaarden als een
onvermijdelijk technisch proces, maar actief meedoen aan het bepalen
van de toekomst. Zij accepteren dan ook niet meer dat hun belangen
zonder inspraak worden behartigd; zij willen invloed doen gelden, niet
alleen via representatieve organen, maar ook meer rechtstreeks. Een
duidelijke tendens is de eis van fundamentele democratisering van de
maatschappelijke verhoudingen.
Deze eis van fundamentele democratisering, gevoed vanuit gevoelens
van onbehagen en onzekerheid, vindt een meer positieve component in de
behoefte aan inspraak en participatie als gevolg van een hoger ontwikke
lingsniveau van de mens, zijn toenemende mondigheid, maatschappelijke
volwassenheid, uitbreiding van communicatie e. d. Tegen de achtergrond
hiervan is het begrip "samenlevingsopbouw" hoogst actueel. Samenlevings
opbouw is het geheel van activiteiten, gericht op het via fundamenteel
democratische processen beter doen functioneren van de samenleving
ten behoeve van het welzijn van de mens. Deze omschrijving van het
begrip "samenlevingsopbouw" impliceert dat de samenlevingsopbouw een
breed werkterrein omvat; het materieel en immaterieel welzijn van de
mens, waarbij de mens als individu in een groepsverband centraal staat.
Het impliceert ook dat de activiteiten in het kader van de samenlevings
opbouw dienen te worden bepaald door hen die het samenlevingsverband
vormen. Dat is fundamentele democratie. Het impliceert ook dat samen
levingsopbouw niet altijd en overal naar aard en intensiteit dezelfde ac
tiviteiten vraagt. Het gaat om het beter doen functioneren van de samen
leving.
Het begrip "samenlevingsopbouw"zo omschreven, is eigenlijk
hetzelfde als het begrip "welzijnsbevordering" in de ruimste zin van
het woord. Daarvan maakt het democratiseringsaspect deel uit. Hiermee
wordt aan het begrip "samenlevingsopbouw" een wezenlijk ruimere be
tekenis gegeven dan wanneer het, zoals nog wel wordt gedaan, wordt
gerelateerd aan uitgesproken tekorten in de samenleving.
Activiteiten in het kader van de samenlevingsopbouw vinden plaats
vanuit de overheid, het rijk, de provincie en de gemeente, en vanuit het
particulier initiatief, hetzij georganiseerd in instellingen en bedrijven,
dan wel tijdelijk georganiseerd door burgers in actiecomité's. De over
heid heeft in dit opzicht primair een meer generale verantwoordelijk
heid, het particulier initiatief een meer specifiek gerichte verantwoor-
delijkheidi De activiteiten beogen het welzijn van de mens te bevorde
ren en hebben derhalve betrekking op een veelheid van sectoren die
