3 SEPTEMBER 1974
787
één woordvoerder optreden. In kwesties waar P. P.R. en P.v. d. A. de
zwaartepunten iets verschillend leggen, zullen woordvoerders van bei
de partijen de standpunten toelichten. De fractieleden hebben zich ge
bonden regelmatig verantwoording af te leggen aan de plaatselijke af
delingen van hun partijen en dus indirect aan de kiezers. Ook heeft elk
fractielid zich verplicht om zijn of haar zetel ter beschikking te stellen,
indien de plaatselijke partij afdeling na zeer uitvoerig beraad tot de con
clusie komt, dat het betreffende fractielid voortdurend een van het pro
gramma afwijkend beleid steunt.
Ik wil ook even ingaan op de gemeentepolitiek vroeger en nu. Het
stadsbestuur had vroeger in de eerste plaats de taak openbare orde en ze
delijkheid te verzekeren. Na de opkomst van de nutsbedrijven in de twee
de helft van de negentiende eeuw is de gemeentelijke taak uitgegroeid
tot een vrijwel onoverzienbaar terrein van economische, sociale en cul
turele zorg.
Het afspiegelingscollege en collegiaal bestuur, die bij de totstand
koming van de Gemeentewet en geruime tijd daarna zinvolle bestuurs
vormen waren, blijken thans voor de huidige taken onvoldoende te func
tioneren. Het collegialiteitsprincipe wordt in de oorspronkelijke zin --
ieder collegelid doet alles -- nauwelijks toegepast. Specialisatie bleek
noodzakelijk. Het afspiegelingscollege werkt bevredigend zolang de raads
fracties geen politiek voeren en voornamelijk de problemen technisch be
kijken. Nu de bemoeienis van het gemeentebestuur is uitgebreid tot b.v.
werkgelegenheid, onderwijs, wonen etc.zaken waar beslissingen vanuit
een visie op de gewenste maatschappelijke ontwikkelingen dienen te wor
den genomen, gaan raadsfracties meer en meer vanuit hun politieke vi
sie opereren. Zij proberen een plan voor het gemeentelijk beleid te ma
ken waarmee het college gaat werken. Daarmee is het programcollege
geboren. Het is een kwestie van eerlijkheid tegenover de kiezer of men
kiest voor een programcollege, waarin alle partijen vertegenwoordigd
zijn -- afspiegelingsbasis -- dan wel een programcollege gebaseerd op
een meerderheid. In het laatste geval zal door een duidelijk beleid een
groter deel van de beloften aan de kiezers kunnen worden waargemaakt.
Naar onze mening is het uitsluiten van één of meer partijen van
deelname aan het college volledig aanvaardbaar. Wanneer bij deelname
van andere partijen de kernpunten van het programma in gevaar komen,
zijn de meerderheidspartijen aan hun kiezers verplicht de andere partijen
uit te sluiten. Zij hebben de kiezers n. 1. beloofd hun programma zo ver
mogelijk uit te voeren. Omdat deze gedachten pas de laatste jaren door
breken, is het begrijpelijk dat velen onwennig tegen nieuwigheden als
een programcollege en "oppositie" in de gemeenteraad aankijken. Dat
mag echter geen reden zijn voor serieuze partijen, die zich tegenover de
kiezers gebonden achten aan een programma, deze nieuwe strategie af
te wijzen. Programcolleges op meerderheidsbasis ondemocratisch noemen,
geeft blijk van een bedenkelijk gebrek aan inzicht in de huidige politie
ke verhoudingen of is een bewuste poging de eigen positie te versterken.
Hoe staat het nu met onze relatie tot de andere partijen? Wij zijn
van oordeel, dat er een college dient te komen, dat werkt op basis van
kernpunten uit het verkiezingsprogramma van P. v. d. A. en P. P. R. Naar
onze mening kan zo'n programma alleen worden uitgevoerd door partijen
die blijkens hun landelijke of plaatselijke opstelling, maatschappijvisies,
waarin de sterkeren verantwoordelijk zijn voor de zwakkeren, onderschrij
ven. P. v. d. A. en P. P. R. sluiten de V. V. D. uit om de volgende redenen.
De V.V.D. onderschrijft, gezien zijn landelijke en plaatselijke opstel
ling, voortdurend de prestatie- en concurrentiemaatschappij. In deze maat
schappij is de V.V.D. de behartiger van de belangen van het kapitaal.
