22 DECEMBER 1994
854
van de drie partijen-optie: voortgaan met het college zoals dat er zat. Maar goed, dat was bij het
CDA en D66 op dat moment niet meer bespreekbaar. De volgende optie van de PvdA was een
vijf partijen-optie, wetend dat die bij Groen Links niet acceptabel was. En toen kwam de derde
optie
Mevrouw HEERKENS
Dat is één zaak, dat willen wij toch even zeggen. Dat is natuurlijk niet onze verantwoordelijkheid,
die ligt bij u zelf. Er was een bestuurscrisis aan de gang en ook dan kan die optie bespreekbaar
worden gemaakt. U schuift het naar andere partijen, u deed dat net in de richting van het CDA
en nu naar ons, maar ik vind dat dat uw verantwoordelijkheid is.
De heer SCHRODER
Het aardige is dat we op dat punt altijd exact hetzelfde standpunt huldigden, namelijk dat een college
met CDA èn VVD gezamenlijk niet bespreekbaar was, dat was het standpunt van Groen Links
en dat was ook het standpunt van de PvdA, want gelet op de verkiezingsuitslag, zou het niet zo
moeten zijn dat de PvdA zou deelnemen in een college met het CDA èn de VVD. En vervolgens
komt er een vijf partijen-optie?
Mevrouw HEERKENS
Wij gaan nu een debat openen. Dat moeten we natuurlijk niet doen, dat is bij de plenaire
onderhandelingen gebeurd. Wij hebben ook heel duidelijk een aantal zaken weergegeven, maar
er was ook wat aan de hand op dat moment. En in dat opzicht hebben wij, want we krijgen
natuurlijknu een onvoldoende rapportcijfer van mijnheer Schroder, dat voelde ik al wel aankomen,
geprobeerd, juist omdat die bestuurscrisis aan de hand was, om ons constructief op te stellen. En
wij hebben gepoogd om te kijken om een bepaalde impasse te doorbreken. Die waren nogal talrijk,
de blokkeringen, en impasses. En u heeft daarin zelf natuurlijk ook een bepaalde positie gehad.
Het is prachtig dat u elke fractie nu apart gaat beoordelen op hun inbreng en de manier en de analy
ses. Dat kan ik ook doen. En elke analyse, ook die van de PvdA, is gekleurd, want ieder kijkt
vanuit zijn eigen situatie. Ik vind het een beetje flauw, daar waar de verantwoordelijkheid ook
bij Groen Links gelegd kan worden dat u nu aan iedereen een rapportcijfer uitdeelt. En er komt
er waarschijnlijk geen van uzelf, maar goed, dat is een onderzoek dat binnen uw partij natuurlijk
nog aan de gang is.
De heer SCHRODER
Dat zal inderdaad wel, voorzitter. Mevrouw Heerkens heeft zojuist de heer Taks uitgelegd hoe
er onderhandeld moest worden en wat de inzet zou kunnen zijn. En wanneer je maar goed onderhan
delt dan kan er van alles uitkomen, als je je ook maar wat flexibel opstelt. Wat opvalt is dat de
optie van de PvdA die ze aanvankelijk wel naar buiten heeft gebracht, namelijk geen college met
CDA èn VVD, nooit in beeld is gebracht en ook nooit op die onderhandelingstafel naar voren
is gebracht door de PvdA. Het was onmiddellijk al: doe maar de vijf partijen-optie. Dus
onmiddellijk was het al, zonder één woord onderhandelen, dat er een college met CDA èn VVD
gezamenlijk zou moeten komen. Dus u geeft zelf de mogelijkheid weg om daarover te onderhande
len en te kijken of u daar als fractie ook nog eens een behoorlijk resultaat kunt bereiken. Dat geldt
overigens ook voor de volgende optie die toen in beeld kwam en waarvan de heer Van Raak de
onderhandelingen nog eens uitvoerig heeft toegelicht. Wat zo'n beetje de eerst mogelijke optie
zou zijn, dat was paars. Maar paars ging meteen van tafel af, omdat die in het oordeel van de PvdA
a priori onhaalbaar was. De heer Taks had zich er nog helemaal niet over uitgelaten of hij een
uitsluiting richting Groen Links zou uitspreken, die was in het begin veel voorzichtiger in z'n
onderhandelingen. Maar door de PvdA werd deze optie onmiddellijk als onhaalbaar gekwalificeerd.
