89
zoogenaamde schoolverzuim, dat het maken vanjvorderingen in den
wég staat; in sommige scholen een zeker overhaast onderrigt,
waarbij het *meer te doen schijnt, om de leerlingen tot examens af
te rigten, dan om hun de aangeleerde kundigheden eigen te maken
eindelijk bij eenige onderwijzers, vooral van gevorderden leeftijd,
gebrek aan behoorlijke opleiding.
De vakken, in artikel 1 letter ai der wet bedoeld, worden in
de openbare scholen, zonder onderscheid, en met weinig uitzonde
ringen ook in de bijzondere scholen onderwezenniet echter alle
en niet overal, met hetzelfde goed gevolg. Dikwijls is het lezen
werktuigelijk, of wordt de natuurlijke leestoon geheel verwaarloosd.
Bij het schrijven, waarvan over 't algemeen veel werk wordt ge
maakt, mist men soms zindelijke behandeling en eene goede hou
ding des ligehaams; de schriften van Callewaert en Tliieme bevor
deren, volgens sommige onderwijzers, het vormen van regelmatige
letters, schoon er zekere stijfheid niet bij te miskennen is. Het
rekenen, meestal praktisch goed, gaat niet altijd met het regte
verstand der regels gepaarden vindt in de meisjesscholen weinig
opgewektheid. De vormleer, buiten de openbare school schaars be
oefend, draagt nog niet zooveel tot scherping van begrip en oor
deel bij, als men zou wenschen; de ware leerwijze van dit vak
schijnt nog niet gevonden of toegepast. Het onderwijs in de Neder-
landsche taal levert over het geheel weinig vruchten op; het be
droeft meermalen te ondervindenhoe weinig zelfs gevorderde leer
lingen met de eerste beginselen hunner moedertaal vertrouwd zijn.
De aardrijkskunde wordt doorgaans met ingenomenheid en met be
teren uitslag, dan de geschiedenis, onderwezen; welke laatste veelal
tot die des vaderlands, en dan nog tot eenige brokstukken, zonder
begrip van tijd en toestand, beperkt is. Niet gunstiger is het
met de kennis der natuur gesteld. Het zingen, hoezeer alle aan
moediging verdienende, ontmoet, behalve in de openbare scholen,
zeldzame deelneming.
In dc scholen voor het meer uitgebreid lager onderwijsdie door
meer ontwikkelde leerlingen bezocht wordenis het onderrigt uit
den aard der zaak grondiger en meer omvattend, en heeft het
veelal meer bevredigende uitkomsten, dan in de gewone volksscho
len. De beoefening van de beginselen der vreemde talen, der wis
kunde en van de vrouwelijke handwerken is, ten aanzien der vei-
kregen resultateiy, tamelijk voldoende, schoon de uitspraak der talen
en het begrip der wiskundige gronden hier en daar wel stof tot
aanmerkingen geven.
Het getal der scholen werd met ééne vermeerderd door het
