75
„herstellingswerken als diewaarvan de zorg aan de commissie
„is opgedragen, te voren met eenige zekerheid te bepalen."
Die omvang is thans gebleken zeer veel grooter te zijn dan te
voren had kunnen worden vermoeden mogt de commissie
nog in haar aangehaald verslag het vermoeden uiten datmet
de haar toegezegde middelen, het werk in den aangegeven
tijd van vijf jaren zou kunnen worden volbragt, zij mag
thans hare teleurstelling niet verzwijgen dat, nu zij instaat is
geweest de bestaande gebreken met naauwkeurigheid te leeren
kennen, haar vermoeden te dien opzigte niet zal worden ver-
wezentlijkt.
De toren, hoe fraai ook van teekening, behoort tot een
tijdperk, waarin de middeleeuwsche kunst ten val daalde, en
geeft, van naderbij gezien, duidelijk blijk dat de bouwmeester
reeds vreemd was aan het regt verstand van den bouwstijl en
aan het regt begrip van middeleeuwsche constructie.
Gerustelijk schijnt dan ook wel te kunnen worden aange
nomen dat, reeds onder het bouwen, belangrijke zettingen
moeten hebben plaats gehad en welligt laat zich ook daaruit
verklaren de groote tijdruimte tusschen den aanleg en de vol-
tooijing van het werk.
Toen het gereed zijn der besteigering een nader onderzoek
van den toren mogelijk maakte, bleek al spoedig dat de toe
stand veel bedenkelijker was dan mogt worden verondersteld.
Aan de noordzijde was een vak metselwerk over de geheele
dikte van den muur weg te nemen. Op sommige plaatsen had
het metselwerk tot zoo groote diepte allen zamenhang verloren,
dat de uitvoering der herstelling aanleiding moest geven tot
bezorgdheid. De scheuren en afwijkingen bleken van dien
aard te zijn, dat zich onwillekeurig de vraag opdeed, hoe
daaruit niet reeds sedert lang een onherstelbare toestand was
ontstaan. Alléén de uitgaven voor behakten steen en ijzeren
verankering zullen het daarvoor geraamde cijfer met ruim
10,000 overtreffen.
De commissie mogt zich door deze omstandigheden niet
laten afbrengen van het planom het eerst te herstellen waar
de toestand de meeste zorg kon baren, en om ieder onderhanden
genomen deel volkomen af te werken. Eene onvolkomen her
stelling toch zou niet alleen geen blijvend doel hebben bereikt,
maar ook het uitgevoerde werk en de daarvoor gedane uitgaven
nagenoeg nutteloos hebben gemaakt.
