204
Dienovereenkomstig bevatte blijkens het bacteriologisch onder
zoek in Januari 1889 bet uit een put in de Setersche heide op
gepompt grondwater niet meer dan ongeveer 100 bacteriën per
kubieken centimeter; daarbij moest uit redenen, die in genoemd
rapport nader door mij werden uiteengezet, worden aangenomen,
dat het water zoolang als het in de diepte van den zandgrond
zelve opgesloten was, in waarheid nog veel minder bacteriën be
vatte dan de bepaling leerde kennen.
In de waterleiding van Breda wordt dus, zooals op grond van
onderzoek en theorie verondersteld moet worden, een aan bacte
riën arm water van goede physische en scheikundige eigenschappen
uit de diepte van eene onbewoonde landstreek, waarvan de oppervlakte
nauwelijks aan eene verontreiniging met afvalstoffen is blootgesteld
in een gesloten buizennet naar de plaatsen van consumptie gevoerd.
Inmiddels was het toch, nu de geheele leiding met pompstation
enz. gereed was gekomen, wenschelijk na te gaan, of de toestand
van het water na de uitvoering der werken in de heide dezelfde
was gebleven als hij in 1889 was gevonden. Gaarne heb ik aan
de uitnoodiging voldaan om evenals toen een bacteriologisch on
derzoek in te stellen. Voorzien van de noodige hulpmiddelen ben
ik op 9 Januari jl. te Breda gekomenten einde het onderzoek
ter plaatse zelve te beginnen en buitendien nog watermonsters in
luchtledige en gesteriliseerde buisjes te verzamelen en verder naar
het laboratorium mede te nemen.
Alvorens de uitkomsten van het onderzoek mede te deelen,
wensch ik tot juiste beoordeeling er van nog enkele opmerkingen
te maken. In gevallen immers als de onderhavige valt er niet op
te rekenen, dat het opgepompte water, zelfs indien het oorspron
kelijk in den grond vrij is van mikro-organismen, geen bacteriën
bevat. Het is niet te vermijden, dat bij het boren, inbrengen en
leggen der zuig- en filter-buizen in den grond deze omgewerkt en
bestanddeelenafkomstig van de bovenlagen enz. in de diepte en
rondom de buizen komenin de zuigleiding moeten verder wind-
ketels worden aangebracht, waarin het water in wisselende hoogte
komt .te staan en waarvan de binnenvlakten niet volledig met
water steeds worden bespoeld. Er zijn dus allerlei gelegenheden,
dat micro-organismen, van de oppervlakte afkomstig, tijdens de
uitvoering van de werken in de diepte van den grond en in de
