8
stoffen; als stookmateriaal werd veel hout gebruikt; de z.g.
mutsaards waren zeer hoog in prijs. Alhoewel van regeeringswege
alle medewerking ondervonden werd, wordt algemeen de bedrijfs-
vrijheid met verlangen te gemoet gezien.
Beionfabrieken.
i
In 1918 werden belangrijk minder werken uitgevoerd dan in de
voorafgaande jarende oorzaak hiervan zal gezocht moeten worden
in den enorm hoogen prijs der grondstoffen als: cement, ijzer enz.
Die fabrieken, die groote voorraden grondstoffen bezaten, hebben
dan ook hare opdrachten zeer voordeelig kunnen uitvoeren.
Bierbrouwerijen
Tengevolge van den oorlogstoestand heeft de brouwindustrie met
zeer groote moeilijkheden te kampen gehad. De vermindering van
het debiet bleef ook in 1918 aanhouden.
Cacao- en chocoladefabrieken.
De resultaten van dit bedrijf stemden allerwege tot tevredenheid.
Evenals in het vorig verslagjaar ondervond de aanvoer van over-
zeesche grondstoffen velerlei belemmering, terwijl het bedrijf ook
ten aanzien van grondstoffen van Nederlandschen bodem aan ver
schillende beperkende bepalingen gebonden was.
De brandstofkwestie gaf voortdurend zorg. Ondanks deze bezwa
rende omstandigheden kon de productie het geheele jaar door op
peil worden gehouden en vonden de fabrikaten gereeden afzet;
alleen in de laatste maanden van 1918 verminderde de vraag.
Geklaagd werd over de moeielijkheid om aan bekwaam personeel
te komen, in verband met de woningschaarschte in deze gemeente.
In een der fabrieken werd de werktijd van het personeel gekort
op 53 uur per week.
Drukkerijen.
Over het algemeen viel in dit bedrijf niet te klagen al bleven
ook, evenals in de vorige crisisjaren, groote orders op prijscouran
ten, kalenders, catalogi uit. De beperkte gasrantsoeneering gaf
aanleiding tot groote moeielijkheden; gelukkig bracht de aanleg
van electriciteit uitkomBt, alhoewel de prijs daarvan zeer duur is.
Het loon onderging in dit bedrijf tweemaal verhooging. Geklaagd
