van Prinsenbeek bij de zelfstandigheid van de gemeente. Over het wanneer en hoe van een en ander
verwacht zij in een later stadium een discussie.
De heer Geuze vangt zijn betoog aan met te zeggen dat in een zeer bekend groot woordenboek der
Nederlandse taal in verklarende zin staat dat deze zaak bij referendum zal worden uitgemaakt. De
uitkomst van een referendum wordt verkregen door een stemming. Een stemming die zich evenwel
duidelijk onderscheidt van een stemming waarbij kiesgerechtigde inwoners voor algemene belangenbehar
tiging periodiek hun vertegenwoordigers aanwijzen, op grond waarvan die gekozenen beslissingsrecht
verkrijgen. Anders dan bijvoorbeeld in Zwitserland kan in Nederland nog geen referendum met een
bindende uitslag worden gehouden. Toch worden er in dit land, in overigens maar zeer beperkte mate,
referenda gehouden. Aan de op die manier aan de burgers incidenteel in bepaalde zaken geboden
gelegenheid tot rechtstreekse medezeggenschap mag niet vooraf formeel bindende kracht worden
toegekend. Een zodanig besluit van bijvoorbeeld de gemeenteraad loopt meer dan een grote kans te
worden getroffen door schorsing en vernietiging. Om schijndemocratie te ontlopen gebeurt het dat
politieke meerderheden vooraf, en dus niet bij raadsbesluit, verklaren dat zij zich bij de definitieve
besluitvorming, na gehouden referendum, overeenkomstig de uitslag daarvan zullen gedragen. Met
kennis van deze feiten is hier vanavond besluitvorming aan de orde over een referendumverordening
Prinsenbeek. Na vaststelling zal bij toepassing ervan, het voor de betrokkenheid en de waarde van de
medezeggenschap van de burgers belangrijk zijn wat er gebeurt met de uitkomst van een hier gehouden
referendum. Zeker als het gaat over zaken waarover de eindbeslissing elders wordt genomen. In die
gevallen is het - en dat is in het voorstel niet genoemd - tijdstip en precieze onderwerp van zulk een
referendum extra belangrijk. Zijn fractie zal daar nu niet verder op ingaan en gaat ervan uit dat een
plaatselijk referendum incidenteel een nuttig instrument kan zijn om over een bepaalde zaak, waarover de
meningen duidelijk uiteen lopen, een uitspraak van de eigen inwoners te vragen. In dat licht zal de VVD-
fractie haar stem aan het voorliggende voorstel geven. Ten aanzien van de ontwerp-verordening heeft
zijn fractie met betrekking tot de artikelen 19, 20 en 21 opmerkingen die al ter kennis zijn gebracht en
waarvoor nu een nieuwe tekst voorligt, inclusief een aanpassing van de wijziging van het reglement van
orde voor de gemeenteraadsvergaderingen. Zijn fractie heeft die wijzigingen voorgedragen, met name de
mogelijkheid dat na een referendum, er voor besluitvorming in de raad gelegenheid is tot beraadslaging
om daarmee de politiek de kans te geven op dat gehouden referendum te reageren. De aanvankelijke
tekst hield in dat er alleen maar na dat referendum besluitvorming zou kunnen plaats hebben, en de
toegift was dan dat er wel een stemverklaring afgelegd mocht worden. Maar volgens het reglement van
orde voor de gemeenteraad, dat toepasselijk is verklaard, kan een stemverklaring alleen een korte
motivering zijn en is het als raadslid niet mogelijk terug te blikken en de mening te geven op een
referendum door middel van een stemverklaring. De nieuwe tekst heeft derhalve de instemming van zijn
fractie en in zijn algemeenheid hebben de aanwezigen van haar opvattingen daarover kennis kunnen
nemen.
De heer van der Hilst vindt dat een referendum een nuttig en goed instrument kan zijn om de mening
van de burgers te peilen. Zojuist is gesproken over het komplan en over de welzijnsgebouwen of over de
herindeling; allemaal onderwerpen waarvoor naar zijn mening een referendum ingezet zou kunnen
worden. In het bijzonder wanneer er twijfel bestaat over de vraag of er wel een juiste beslissing wordt
genomen, kan ervoor gekozen worden te peilen hoe de meerderheid van de bevolking over het nemen
van een dergelijk ingrijpende beslissing denkt. Wat dat betreft is het wellicht wat merkwaardig dat eerst
nu, in 1995, terwijl dat instrument al langere tijd bestaat, nagedacht en gesproken wordt over een
referendumverordening voor Prinsenbeek. Het is natuurlijk zaak dat zo'n middel zorgvuldig wordt
gebruikt en in de meeste gevallen zal de raad een voorstel doen tot het houden van een referendum, maar
ook kan een voorstel daartoe vanuit de burgerij komen. Zijn fractie vindt het een goede zaak dat ook
burgers in de gelegenheid zijn een referendum te laten organiseren, zij het dat de drempel voor burgers
wel erg hoog is in die zin dat eerst éénmaal de kiesdeler een voorlopig verzoek moet doen, terwijl de
kiesdeler in Prinsenbeek ruim driehonderd bedraagt, maar dat een definitief verzoek eerst kan worden
gedaan als driemaal de kiesdeler bijeen is en zich daar achter schaart. In de praktijk betekent dat meer
dan duizend personen, en zijn fractie vindt dit aantal een behoorlijke barrière om als burgers een referen
dum te laten houden. Natuurlijk heeft zijn fractie er begrip voor dat niet een paar hysterici een
referendum kunnen houden, maar in dit geval vindt zijn fractie driemaal de kiesdeler toch wel een erg
hoge drempel. Temeer waar gesproken wordt over een referendum dat nog ter goedkeuring aan de
gemeenteraad moet worden voorgelegd en dat vervolgens alsnog bij meerderheid verworpen zou kunnen
