Als er één voorbeeld is waarmee ik de zojuist gedane constatering wil onderbouwen dan is dat het
proces van de gemeentelijke herindeling in Noord-Brabant. En dan bijzonder in ons stadsgewest
Breda. Als je dit proces nader analyseert dan constateer je dat bestuursbegrippen als openheid,
doorzichtigheid en zorgvuldigheid soms ver te zoeken zijn. Uw raad heeft reeds in een vroeg
stadium nagedacht over de in de toekomst gewenste bestuurlijke perspectieven van deze gemeente.
Conclusie wij kiezen voor opschaling. Een gedegen onderzoek vond plaats, conclusie een sterke
groene gemeente zou een zeer wenselijke en krachtige versterking betekenen van het gebied tussen
Tilburg en Breda. Dit bestuurlijke proces werd niet alleen gedomineerd door een enkele burge
meester van een groter provinciestad. Maar juist door raadsleden en vele burgers van verschillende
kleinere gemeenten. Kortom een geweldig breed draagvlak voor bestuurlijke veranderingen was
een feit en de commissie Schampers volgde bijna naadloos dit advies. Gedeputeerde Staten en
Provincie konden hiermee zo aan de slag en gemeenten als Tilburg en Breda zagen een sterke
bestuurspartner ontstaan. Welnu mocht u denken dames en heren dat we dus redelijk snel dit
karwei konden afmaken niets is minder waar. Diverse bestuurlijke varianten kwamen immers via
ondermeer de pers tot ons en verdwenen vervolgens weer. Het gevolg is dat het proces van
herindeling inmiddels al vijf jaar in beslag neemt. Het daadwerkelijk werken aan het oplossen van
echte bestuurlijke en maatschappelijke knelpunten wordt daardoor mijns inziens nodeloos ernstig
vertraagd. Voor vele raadsleden laat staan voor vele andere burgers is het niet te begrijpen dat
enkele burgemeesters enerzijds pleiten voor regionale samenwerking maar anderzijds een
ogenschijnlijke prestigieuze slag voeren om iedere meter grond. Het lijkt hierbij niet alleen te gaan
om het binnen de stadsgrensen halen van grond voor woningbouw of voor bedrijventerreinen. Het
echte doel van de gemeentelijke herindeling, zijnde het versterken van het lokaal bestuur in de
steden en op het platteland en het geven van voldoende ruimte aan de steden voor woningbouw en
bedrijventerreinen voor de komende 25 jaar is daarmee mijns inziens ver uit het oog verloren. Ik
realiseer mij dat gemeentelijke herindeling een buitengewoon moeilijk proces is. En dat het ook
onmogelijk is om het eenieder naar zijn zin te maken. Maar de wijze waarop een en ander plaats
vindt is toch een ander verhaal. De wijze waarop de commissie Van Splunder, de Minister van
Binnenlandse Zaken en de Tweede Kamer tegen de diverse herindelingsplannen in Noord-Brabant
aankijken spreekt boekdelen. Het is mijn persoonlijke overtuiging dat de wijze waarop de
herindeling binnen dit stadsgewest heeft plaatsgevonden bij vele inwoners met een dikke onvol
doende wordt gewaardeerd. Dames en heren mogelijk zult u denken is Van der Velden alleen maar
teleurgesteld? Daarop is mijn antwoord nee. In tegendeel. Juist bij dit proces heb ik geleerd hoe
het mogelijk is om samen met bestuurders, raadsleden, ambtenaren en inwoners uit diverse
gemeenten tot nieuwe situaties te geraken. De positieve ervaringen die ik aan het initiatief groene
gemeente heb overgehouden is de volgende. Dit proces dat van onderop gestimuleerd wordt leidt
tot een groter draagvlak en een gevoel van saamhorigheid bij bestuurders, raadsleden, ambtenaren
en burgers. En hiermee ontstaat ook die grotere bereidheid om gemeenschappelijk moeilijke
beslissingen te nemen.
Dames en heren een ander punt dat nadrukkelijk speelt is de regiovorming en de regionale
samenwerking. Zelf heb ik daar gedurende enige jaren als lid van het dagelijks bestuur van het
stadsgewest aan mogen meewerken. Duidelijk is dat regiovorming en regionale samenwerking
moeizaam verlopen. Maar toch is het een illusie om te denken dat gemeentes onder elkaar de
meest actuele vraagstukken en problemen kunnen oplossen. Hierbij denk ik aan zaken op het
terrein van het sociaal economisch beleid, arbeidsvoorziening, volkshuisvesting etc. Ook denk ik
daarbij aan de integrale afweging tussen de ruimtelijke, economische en milieubelangen. Een
afweging die onontbeerlijk is om tot een duurzame samenleving te komen. Een samenleving
waarvoor ook in het regeerakkoord van het kabinet Kok wordt gepleit.
Dames en heren ik ontkom er niet aan tijdens mijn afscheid vandaag ook even stil te staan bij de
kansen, respectievelijk de uitdagingen en de bedreigingen voor West-Brabant. Burgemeester
Nijpels stelde het al, sociaal-economisch biedt West-Brabant gezien de ligging tussen Rotterdam en
Antwerpen veel mogelijkheden. Bij het benutten van deze mogelijkheden gaat het er mijns inziens
niet om het realiseren van meer van hetzelfde. Het uitputten van de leefomgeving in West-Brabant
